J.B. Đặng Minh An dịch
Lúc 16:30 thứ Tư lễ Tro 26 tháng Hai, Đức Thánh Cha đã chủ sự cuộc rước thống hối từ nhà thờ Thánh Anselmo của dòng Biển Đức đến Vương cung Thánh Đường Thánh nữ Sabina của dòng Đa Minh trên đồi Aventino ở Rôma.
Đi trong đoàn rước với Đức Thánh Cha, có đông đảo các Hồng Y, Giám mục, và các tu sĩ hai dòng Biển Đức và Đa Minh, trong đó có cả hai vị Bề trên Tổng quyền của hai dòng. Trên quãng đường dài 500 mét, các vị vừa đi vừa hát kinh cầu các thánh, và thánh ca thống hối.
Tại Vương cung Thánh Đường thánh nữ Sabina, có từ thế kỷ thứ 5, Đức Thánh Cha đã chủ sự thánh lễ đồng tế với nghi thức xức tro, cùng với các Hồng Y và Giám Mục, trước sự tham dự của các linh mục tu sĩ nam nữ và giáo dân, đặc biệt là các vị lãnh đạo Hội Hiệp sĩ Malta.
Trong bài giảng thánh lễ, Đức Thánh Cha nói:
Anh chị em thân mến,
Chúng ta bắt đầu Mùa Chay bằng cách nhận tro: “Ngươi là bụi đất, và sẽ trở về với bụi đất” (x. St 3:19). Tro bụi rắc trên đầu chúng ta đưa chúng ta trở lại thực tại; nó nhắc nhở chúng ta rằng chúng ta là tro bụi và sẽ trở về bụi tro. Chúng ta yếu đuối, mỏng dòn và dễ chết. Hàng thế kỷ và thiên niên kỷ đã trôi qua, chúng ta đến rồi đi. Trước sự bao la của các thiên hà và không gian, chúng ta chẳng là gì cả. Chúng ta là tro bụi trong vũ trụ. Tuy nhiên, chúng ta là bụi tro được Thiên Chúa yêu thương. Thiên Chúa thấy hài lòng khi thu thập tro bụi trong tay Ngài và thở vào đó hơi thở của sự sống (x. St 2: 7). Do đó, chúng ta là một hạt bụi quý giá, được tiền định cho sự sống đời đời. Chúng ta là tro bụi trần gian, trên đó Thiên Chúa đã tuôn đổ thiên đàng của Ngài, là tro bụi chứa đựng những giấc mơ của Người. Chúng ta là niềm hy vọng của Chúa, là kho báu và vinh quang của Người.
Tro bụi vì thế là một lời nhắc nhở về phương hướng cho sự tồn tại của chúng ta: đó là hành trình từ tro bụi đến cuộc sống. Chúng ta là bụi, đất, và đất sét, nhưng nếu chúng ta để cho mình được tạo hình bởi bàn tay của Chúa, chúng ta sẽ trở thành một điều gì đó kỳ diệu. Nhưng thường khi, đặc biệt là trong những lúc khó khăn và cô đơn, chúng ta chỉ thấy khía cạnh tro bụi của mình! Nhưng Chúa khích lệ chúng ta: trong mắt Ngài, sự nhỏ bé của chúng ta có giá trị vô hạn. Vì vậy, chúng ta hãy can đảm: chúng ta được sinh ra là để được yêu thương; chúng ta được sinh ra là để trở thành con cái Chúa.
Anh chị em thân mến, cầu xin cho chúng ta có thể ghi nhớ điều này khi chúng ta bắt đầu mùa Chay này. Vì Mùa Chay không phải là thời gian cho những bài giảng vô ích, nhưng là thời điểm để nhận ra rằng cốt cách tro bụi thấp hèn của chúng ta được Thiên Chúa yêu thương. Đó là một thời gian của ân sủng, một thời gian để cho Thiên Chúa nhìn chúng ta bằng tình yêu và qua đó thay đổi cuộc sống của chúng ta. Chúng ta được đưa vào thế giới này để đi từ tro tàn đến cuộc sống. Vì vậy, chúng ta đừng biến hy vọng và giấc mơ của Chúa cho chúng ta thành bột và tro. Chúng ta đừng phát triển sự cam chịu. Anh chị em có thể đặt câu hỏi: “Tôi có thể tin tưởng thế nào đây? Thế giới đang vỡ ra thành từng mảnh, sợ hãi đang phát triển, có quá nhiều ác ý xung quanh chúng ta, xã hội đang ngày càng mất dần tính Kitô” Chẳng lẽ anh chị em không tin rằng Thiên Chúa có thể biến tro bụi chúng ta thành vinh quang sao?
Tro chúng ta nhận được trên trán sẽ ảnh hưởng đến những suy nghĩ đi qua tâm trí của chúng ta. Chúng nhắc nhở chúng ta rằng, là con cái Chúa, chúng ta không thể dành cả đời để chạy theo tro bụi. Từ đó một câu hỏi có thể đi vào lòng chúng ta: “Tôi đang sống vì cái gì?” Nếu chỉ vì những thực tại phù du của thế giới này, tôi sẽ trở về tro bụi, khi từ khước những gì Thiên Chúa đã thực hiện trong cuộc sống của tôi. Nếu tôi sống chỉ để kiếm tiền, để có thời gian vui vẻ, để có được một chút thế giá hoặc thăng tiến trong công việc, tôi đang sống vì tro bụi. Nếu tôi không hài lòng với cuộc sống vì tôi nghĩ rằng tôi không được người ta tôn trọng đủ hoặc không nhận được những gì tôi nghĩ lẽ ra tôi phải được, thì tôi chỉ đơn giản là nhìn chằm chằm vào cát bụi.
Đó không phải là lý do tại sao chúng ta đã được đưa vào thế giới này. Chúng ta có giá trị hơn rất nhiều. Chúng ta sống vì những gì cao trọng hơn, vì chúng ta được tiền định để biến giấc mơ của Chúa thành hiện thực và để yêu thương. Tro được rắc lên đầu chúng ta để ngọn lửa tình yêu có thể thắp lên trong trái tim chúng ta. Chúng ta là công dân của thiên quốc, và tình yêu của chúng ta đối với Thiên Chúa và người lân cận là hộ chiếu của chúng ta đối với thiên đàng. Những tài sản trần thế của chúng ta rồi ra sẽ cho thấy chỉ là vô dụng, tro bụi thì tan rã, nhưng tình yêu chúng ta chia sẻ - trong gia đình, tại nơi làm việc, trong Giáo hội và trên thế giới - sẽ cứu chúng ta, vì nó sẽ tồn tại mãi mãi.
Tro chúng ta nhận được nhắc nhở chúng ta về một con đường thứ hai và ngược lại: từ cuộc sống đến cát bụi. Xung quanh chúng ta, chúng ta thấy tro bụi của cái chết. Cuộc sống bị giản lược thành tro tàn. Đống đổ nát, hủy diệt, chiến tranh. Cuộc sống của những người vô tội không được chào đón, cuộc sống của những người nghèo bị loại trừ, cuộc sống của những người già bị bỏ rơi. Chúng ta tiếp tục hủy hoại bản thân chúng ta, trở về với tro bụi. Và có biết bao những bụi bặm trong các mối quan hệ của chúng ta! Hãy nhìn vào ngôi nhà và gia đình của chúng ta: những cuộc cãi vã của chúng ta, chúng ta không có khả năng giải quyết xung đột, không muốn xin lỗi, tha thứ, bắt đầu lại, trong khi cứ khăng khăng khẳng định quyền tự do và quyền lợi của chúng ta! Tất cả tro bụi này làm lem luốc tình yêu của chúng ta và huỷ hoại cuộc sống của chúng ta. Ngay cả trong Giáo hội, ngôi nhà của Thiên Chúa, chúng ta đã để chồng chất quá nhiều tro bụi tinh thần thế gian.
Chúng ta hãy nhìn vào bên trong, vào trái tim của chúng ta: chúng ta đã bao nhiêu lần dập tắt ngọn lửa của Thiên Chúa bằng tro tàn của sự giả hình! Đạo đức giả là sự bẩn thỉu mà Chúa Giêsu nói với chúng ta trong bài Tin mừng hôm nay mà chúng ta phải loại bỏ. Thật vậy, Chúa bảo chúng ta không chỉ thực hiện các công việc bác ái, cầu nguyện và ăn chay, mà còn phải làm những việc này mà không khua chiêng đánh trống, ăn ở hai lòng hay giả hình (x. Mt 6: 2.5.16). Nhưng, chúng ta thường chỉ làm điều này điều kia cốt để được công nhận, để được vênh vang, để thỏa mãn cái tôi của chúng ta! Chúng ta thường tuyên xưng mình là Kitô hữu, nhưng trong tâm hồn chúng ta lại dễ dàng chiều theo những đam mê đang nô lệ hóa cho chúng ta! Biết bao lần chúng ta rao giảng một đàng, thực hành một nẻo! Biết bao lần chúng ta làm cho mình trông thanh cao bề ngoài trong khi nuôi dưỡng mối hận thù bên trong! Biết bao thói ăn ở hai lòng trong trái tim chúng ta... Tất cả đều là bụi bặm làm lem luốc, là tro tàn dập tắt ngọn lửa tình yêu.
Chúng ta cần phải được thanh tẩy khỏi tất cả bụi bặm đã làm dơ bẩn trái tim của chúng ta. Bằng cách nào? Thưa: Lời hiệu triệu khẩn cấp của Thánh Phaolô trong bài đọc thứ hai ngày hôm nay có thể giúp chúng ta. Thánh Phaolô nói: “Hãy để cho mình được làm hòa với Thiên Chúa!” Ngài không chỉ yêu cầu; nhưng ngài van xin: “Nhân danh Đức Kitô, chúng tôi nài xin anh em hãy để cho mình được làm hòa với Thiên Chúa” (2 Cor 5:20). Chúng ta thường nói: “Hãy làm hòa với Thiên Chúa!” Nhưng không, Thánh Phaolô sử dụng hình thức thụ động: “hãy để cho mình được làm hòa!” Sự thánh thiện không đạt được bằng nỗ lực của chúng ta, vì đó là ân sủng! Tự mình chúng ta, chúng ta không thể loại bỏ những tro bụi làm dơ bẩn trái tim chúng ta. Chỉ có Chúa Giêsu, Đấng thấu suốt và yêu mến trái tim của chúng ta, mới có thể chữa lành nó. Mùa Chay là thời gian chữa lành.
Vậy thì chúng ta phải làm gì đây? Trong hành trình hướng tới lễ Phục sinh, chúng ta có thể thực hiện hai hành trình: thứ nhất, là hành trình từ tro bụi đến cuộc sống, từ nhân loại mong manh của chúng ta đến nhân loại của Chúa Giêsu, Đấng chữa lành chúng ta. Chúng ta có thể dừng lại trong chiêm niệm trước mặt Chúa chịu đóng đinh và lặp lại: “Lạy Chúa Giêsu, Chúa yêu mến con, xin biến đổi con... Lạy Chúa Giêsu, Chúa yêu mến con, xin biến đổi con...” Và một khi chúng tôi đã nhận được tình yêu của Người, khi chúng ta khóc vì nghĩ đến tình yêu đó, chúng ta có thể thực hiện hành trình thứ hai, bằng cách quyết liệt không bao giờ rơi từ cuộc sống trở lại cát bụi. Chúng ta có thể nhận được ơn tha thứ của Chúa trong bí tích Hoà Giải, bởi vì ở đó ngọn lửa tình yêu của Chúa đốt cháy tro cốt tội lỗi của chúng ta. Vòng tay ôm ấp của Chúa Cha trong phép giải tội canh tân chúng ta từ bên trong và thanh tẩy trái tim của chúng ta. Cầu xin cho chúng ta để cho mình được hòa giải, ngõ hầu có thể sống như những con cái được yêu thương, như những tội nhân được tha thứ và chữa lành, như những khách lữ hành có Người ở bên cạnh.
Chúng ta hãy để cho mình được yêu, để chúng ta có thể yêu lại. Chúng ta hãy cho phép mình đứng lên và tiến bước hướng về lễ Phục sinh. Khi đó, chúng ta sẽ trải nghiệm niềm vui khám phá cách thế Thiên Chúa nâng chúng ta lên từ đống tro tàn của chúng ta.